De herstructurering van bedrijventerreinen, transformatie van de landbouw, energietransitie, klimaatadaptatie, verduurzaming van woningen en bescherming van het vijfsterrenlandschap en recreatie: stuk voor stuk grote opgaven die van invloed zijn op de openbare ruimte van Zuid-Limburg. Met Panorama Zuid-Limburg werken we aan een beeldend toekomstverhaal voor de ruimtelijke inrichting van Zuid-Limburg in 2050. Joey Hogenboom, beleidsmedewerker bij de Provincie Limburg, en Rik Lebouille, planoloog bij de gemeente Maastricht, vertellen er meer over.
Om tot dat verhaal te komen, is allereerst een plan van aanpak opgesteld en zijn de thema’s waarover Panorama Zuid-Limburg zich buigt vastgesteld. Rik Lebouille, planoloog bij de gemeente Maastricht: “We bevinden ons in de fase van informatie verzamelen. We spitten beleidsdocumenten door, cultuurhistorische verkenningen, gebiedsanalyses, trends en ontwikkelingen etc. Vastgesteld beleid (o.a. Provinciale Omgevingsvisie) is het vertrekpunt. Daarnaast halen we informatie op via werksessies met experts op de verschillende thema’s. Alle thema’s én hun onderlinge verbanden worden grondig uitgediept en geanalyseerd. Het doel van de inventarisatie is een zo compleet mogelijk beeld krijgen van alle opgaven in Zuid-Limburg en de directe en indirecte effecten daarvan op het ruimtegebruik. Het doel is inzichten te verkrijgen over de (on)mogelijkheden, knelpunten, kansen en koppelingen die gelegd kunnen worden qua ruimtegebruik. Het laat bovendien zien waar keuzes gemaakt moeten worden.”
Thema’s
Thema’s die aan bod komen zijn energie en warmte, water, natuurontwikkeling en biodiversiteit (inclusief stikstof), landschap, circulaire landbouw, cultureel erfgoed, economie, bedrijventerreinen, recreatie, mobiliteit, wonen en verstedelijking, gezondheid en veiligheid, ondergrond en bodem en grensoverschrijdend samenwerking. Ook onderwerpen als de Einstein Telescoop, Circulaire Hub Chemelot en het vliegveld Maastricht Aachen Airport passeren de revue. “Interessant is dat we dwars door sectoren en hiërarchie heen gaan”, aldus Hogenboom. “We willen namelijk overkoepelende oplossingen vinden en de effecten daarvan (letterlijk) verbeelden. Dat vraagt om het meermaals doorlopen van alle stappen: we onderzoeken, ontwerpen, bepalen effecten daarvan en maken integrale verbeeldingen die we vervolgens weer toetsen etc.”
Praatplaten
PosadMaxwan, een extern ontwerpbureau, is nauw bij het proces betrokken. En met reden. “We leveren geen dik rapport op, maar juist een beeldend verhaal”, vertelt Lebouille. “Noem het ‘praatplaten’; een discussiestuk waarin we twee of drie toekomstbeelden (scenario’s) schetsen op basis waarvan we het gesprek met de politiek, bewoners, belanghebbenden, maatschappelijke organisaties en belangstellenden aangaan.” Hogenboom: “Door een verhaal beeldend neer te zetten, wordt het direct concreter. Mensen kunnen zich er iets bij voorstellen. Het dwingt ons aan de andere kant om zo concreet mogelijk te zijn. Dat is soms best spannend, maar aan de andere kant verfrissend en inspirerend.”
Reizende tentoonstelling
Op welke wijze het gesprek met stakeholders wordt aangegaan is nog niet duidelijk. Hogenboom: “Dat krijgt mogelijk de vorm van een reizende tentoonstelling langs verschillende locaties in Zuid-Limburg. De resultaten van de reflecties tijdens de tentoonstelling moeten uiteindelijk resulteren in een gewenst toekomstbeeld. Dat kan een van de drie scenario’s zijn of juist een combinatie van onderdelen van de verschillende scenario’s. Ons eindproduct is een ontwikkeldocument met aanbevelingen en een rapportage van de totstandkoming van het gewenste toekomstbeeld, getoetst aan mogelijke effecten en de belangrijkste strategische ruimtelijke opgaven voor Zuid-Limburg.” Lebouille: “Als we eind dit jaar met Panorama Zuid-Limburg een aantrekkelijk toekomstbeeld voor Zuid-Limburg hebben ontwikkeld, zijn we nog niet klaar. In het vervolgproces wordt gewerkt aan een grensoverschrijdende ontwikkelstrategie waarin afspraken worden gemaakt over samenwerking, financiering en aanpak.”
