Welke circulaire competenties heeft een MKB-bedrijf nodig om de transitie van een lineaire naar circulaire en duurzame bedrijfsvoering te maken? Op die vraag richtte zich de pilot van de MKB-deal ‘Innoveren & kwalificeren in het Zuid-Limburgse MKB – De transitie van een lineaire naar een circulaire en duurzame economie’ waaraan vier MKB-bedrijven onlangs deelnamen. Eén van de conclusies: MKB-bedrijven voelen een groeiende urgentie om met duurzaamheid aan de slag te gaan, maar niet tegen elke prijs.
Joost Hoedemakers, docent-onderzoeker en promovendus, en zijn collega Rik Loffeld, beiden werkzaam bij het lectoraat Employability van Zuyd Hogeschool ontwikkelden de workshop.
Joost legt uit: “Het lectoraat Employability doet, onder leiding van lector Prof. Dr. Jol Stoffers, onderzoek naar de mate waarin circulaire competenties aanwezig zijn bij het ‘human capital’ van de organisatie. Als blijkt dat deze competenties ontbreken, wordt onderzocht hoe strategisch personeelsbeleid (SPP) hierin kan ondersteunen.”
Prof. Dr. Jol Stoffers: “Samenwerken in de regio aan toekomstgerichte competenties van MKB-medewerkers, daarbij kennis delen en verantwoordelijkheid nemen, is belangrijker dan ooit’.
Bewustwording en concreet handelingsperspectief
De SPP-workshop (2 dagdelen van 4 uur) zet in op het vergroten van bewustwording rond de thema’s human capital, circulariteit en duurzaamheid. Daarnaast biedt de workshop een concreet handelingsperspectief voor de ondernemer. Wat is nodig om het personeel ofwel human capital klaar te stomen en mee te nemen in te transitie? De workshop gaat dus nadrukkelijk niet over het circulair maken van bedrijfsprocessen, maar over de benodigde circulaire competenties voor het bevorderen van de transitie naar een circulaire bedrijfsvoering. Aan de pilot deden vier bedrijven mee: L’Ortye, Volta Limburg NXT, Fenzi Advanced Glass Technology en Oostwegel Collection, locatie Winselerhof. Joost: “De pilot workshops vonden één op één bij de bedrijven plaats om zodoende maatwerk en concreet handelingsperspectief te kunnen bieden.”
Strategische personeelsplanning
De methodiek van strategische personeelsplanning van Moonen (2012) ligt aan de basis van de workshop. Joost: “De aanpak is als volgt: we kijken naar externe en interne ontwikkelingen die van invloed zijn op het human capital, in relatie tot de strategie en ambities van de organisatie. Op basis daarvan vindt een analyse plaats van het huidige personeelsbestand en het gewenste personeelsbestand. De verschillen tussen beide worden geanalyseerd met als resultaat HR-speerpunten en concrete oplossingen. Op deze manier werd bij deze vier bedrijven de bewustwording vergroot en een handelingsperspectief geboden voor de transitie van het ‘human capital’ naar een circulaire, duurzame bedrijfsvoering.”
Acht circulaire competenties
Kijkend naar circulaire competenties, welke hebben bedrijven dan nodig om de circulaire transitie vorm te geven? “in totaal zijn acht competenties nodig op vier gebieden”, legt Joost uit. “Cognitief (vooruitdenken, systeemdenken en instrumentdenken), functioneel georiënteerd (management en ondernemerschap), sociaal georiënteerd (interpersoonlijke vaardigheden) en meta-georiënteerd (MVO-ondersteunende eigenschappen, intrinsiek gedreven en kunnen reflecteren). We hebben de bedrijven uitgevraagd op de aanwezigheid van deze competenties, vastgesteld welke ontbreken of extra aandacht vragen en wat vervolgens de consequenties zijn voor het HR-beleid en bedrijfscultuur. Een interessante exercitie die de 4 deelnemende bedrijven mooie inzichten en een concreet handelingsperspectief hebben opgeleverd. Zo blijkt bijvoorbeeld dat een salesfunctie ingrijpend verandert en toeneemt in complexiteit. Klanten stellen namelijk andere en moeilijkere vragen over bijvoorbeeld CO2-uitstoot hetgeen andere kennis vereist.”
Meer bewustwording, starre systemen
Eén van de conclusies is dat bedrijven zich steeds meer bewust worden van de noodzaak van circulariteit en duurzaamheid. Hun klanten vragen erom, ze willen zich onderscheiden of slechts voldoen aan de geldende wet- en regelgeving. Tegelijkertijd is veranderen niet eenvoudig. De systemen zijn nog lang niet altijd ingericht op een duurzame en circulaire economie en een duurzame bedrijfsvoering is vaak (veel) duurder (bijvoorbeeld een elektrisch wagenpark).
Hulp bij uitvoering
De vier deelnemende bedrijven hebben aangegeven de workshops als waardevol te ervaren. Joost: “Ze hebben meer inzicht gekregen en weten waaraan ze moeten werken. Tegelijkertijd hebben ze hulp nodig bij het vervolg. Het gemiddelde MKB-bedrijf heeft nu eenmaal geen uitgebreide HR-afdeling die dit soort zaken kan oppakken. Daarnaast is financiële ondersteuning in de vorm van subsidies wenselijk. Of en hoe de pilot een vervolg krijgt, wordt momenteel bekeken.”
De pilot is gefinancierd via de MKB-Deal Innoveren & kwalificeren in het Zuid-Limburgse MKB.