De drie zuidelijke provincies Zeeland, Noord-Brabant en Limburg vormen gezamenlijk de tweede economie van Nederland. Succesvolle internationale spelers op het gebied van hightech, agrofood en chemie zijn hier gevestigd en profiteren van de gunstige ligging nabij de grens met Duitsland en België. Zuid-Nederland staat ook voor grote uitdagingen. De bouwopgave voor 450.000 nieuwe woningen is groot en de ingrijpende renovatie- en herstructeringsopgave verhogen daarbij de druk op het landelijke gebied. Naast ruimte voor wonen en werken moet ook ruimte vrijgemaakt worden voor toerisme en verblijfsrecreatie. Met circulaire en duurzame bouw is ervaring opgedaan en zijn zelfs successen geboekt, maar de expertise en aandacht is versnipperd over (lokale) overheden en verschillende bouwbedrijven.
Het Economisch Netwerk Zuid-Nederland (ENZuid), waar met acht triple helix regio’s, de drie provincies en drie ROM’s wordt samengewerkt, heeft het initiatief genomen voor het programma Circulair Bouwend. Doel is om clusters, ondernemers, kennisinstellingen en regionale en landelijke overheden te verbinden om tot een samenhangende aanpak te komen om de transitie naar een circulaire en duurzame bouw aan te jagen.
Aansluiten bij nationale agenda
In het Nationale Programma Circulaire Economie (NPCE, 2023) is een toekomstbeeld van de circulaire bouweconomie opgenomen: in 2050 voorziet deze in de sociaaleconomische behoefte aan huisvesting en infrastructuur, zonder daarbij de draagkracht van de aarde te overschrijden. Om dit te bereiken wordt een breed scala aan oplossingsrichtingen ingezet, van efficiënter, adaptief en losmaakbaar (modulair) bouwen met nieuwe materialen met lage milieu-impact, naar beter onderhoud en hoogwaardig hergebruik en recycling. In de agenda voor de gebouwde omgeving staat ook dat de eisen voor de milieuprestatie van gebouwen worden uitgebreid en aangescherpt: in 2025 een halvering ten opzichte van de eis uit 2020.
Cruciale rol voor regionale overheden
In 2023 concludeerde het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in hun Integrale Circulaire Economie Rapportage (ICER) dat de nationale circulaire doelen nog lang niet gehaald worden. Intensivering van beleid is cruciaal gezien de grote ambitie. PBL ziet dat regionale overheden een cruciale aanvullende rol kunnen vervullen in de transitie naar een circulaire economie omdat ze dicht bij ondernemers en bedrijven zitten. Regionale overheden hebben daarnaast mogelijkheden en bevoegdheden om een circulaire economie te versnellen, aanvullend op die van de Rijksoverheid. Denk aan vergunningverlening, toezicht, bestemmingsplanwijzigingen, gebiedsontwikkeling en stimulering van de regionale economie.
ENZuid pakt rol met programma Circulair Bouwend
De drie Zuidelijke provincies hebben allen een omgevingsvisie opgesteld met concreet beleid gericht op versnellen van de circulaire economie. Met het programma Circulair Bouwend wordt specifiek ingezet op de transitie naar een circulaire bouweconomie op de schaal van Zuid-Nederland samen met de partners van ENZuid.
Wonen: In het gebied zijn 8 woondeals afgesloten voor de realisatie van in totaal 450.000 nieuwbouwwoningen, waarvan ruim 10.000 flexwoningen en minimaal een soortgelijke hoeveelheid uit transformaties. Hierbij wordt ingezet op het toekomstgeschikt maken van de bestaande voorraad en verduurzaming ervan en duurzame verstedelijking & circulaire nieuwbouw.
Circulaire economie: De 50% reductie primaire grondstoffen als doelstelling voor 2030 is breed overgenomen van de landelijke doelstellingen. Concreet zal worden ingezet op innovatie & nieuwe businessmodellen, regionale beschikbaarheid en inzet van bouwgrondstoffen en het geven van ruimte geven aan en clusteren van campussen en hub’s.
Landbouw: inzet op regionale biobased bouwmaterialen in combinatie met korte ketens en kringlooplandbouw kan in belangrijke mate bijdragen aan de circulaire doelen. Hier zal worden ingezet op het ondersteunen van verdienmodellen en toepassingen.
Het programma zet in op een versnelde maximale bijdrage van Zuid-Nederland aan de Nationale Doelen op de circulaire bouweconomie. Het versterken van het eco systeem van ENZuid is hierbij de rode draad in de uitvoering. Stimuleringsbeleid circulair bouwen in de drie provincies wordt gecoördineerd om het programma succesvol uit te voeren met aandacht voor regionale accenten.
Download hier het volledige programma.
